Hoe handelt u best indien uw contractspartij haar afspraken slecht of helemaal niet (meer) nakomt? Buitengerechtelijke eenzijdige ontbinding

Wordt u als opdrachtgever geconfronteerd met ernstige wanprestaties van uw contractspartij?

Een handige tip: u kan uw overeenkomst éénzijdig en zonder tussenkomst van de rechtbank ontbinden.

Het Hof van Cassatie erkent deze mogelijkheid expliciet sedert 2019. Het Hof benadrukt daarbij in haar arrest van 11 december 2020 wel dat er vooraf een uitdrukkelijke kennisgeving van de beslissing tot ontbinding moet gebeuren. Je moet je contractspartij dus wel duidelijk op voorhand verwittigen dat je van plan bent de overeenkomst te ontbinden.

Deze buitengerechtelijke eenzijdige ontbinding is niet beperkt tot aannemingsovereenkomsten (in de relatie tussen de bouwheer of hoofdaannemer en diens (onder)aannemer), maar kan worden toegepast in alle overeenkomsten met wederzijdse prestaties (bv. dienstverleningsovereenkomsten).

1. ‘Time is money’

Houdt één van uw contractspartijen de werken tegen? Voert hij zijn werken niet, niet tijdig of niet correct uit? Ziet u geen heil in een verdere samenwerking? Hangt u mogelijk zelf een fikse vertragingsvergoeding boven het hoofd? Weet dan dat u beschikt over de mogelijkheid om de overeenkomst zonder tussenkomst van de rechtbank éénzijdig te ontbinden.

Daarna kan u een derde partij aanstellen om de werken correct en tijdig te voltooien. Doe dit echter enkel indien u vooraf bent kunnen overgaan tot tegensprekelijke vaststellingen. Dit spaart kostbare tijd, die niet verloren gaat aan een gerechtelijke procedure om de gerechtelijke ontbinding van de overeenkomst te bekomen.

Nadien kan u nog naar de rechtbank gaan om eventuele verdere discussies (bv: omtrent schadevergoeding, herstellingskosten, etc.) te beslechten.

2. Opgelet!

U dient uw contractspartij vooraf uitdrukkelijk in kennis te stellen van uw voornemen om de overeenkomst te ontbinden. De ontbindingsbeslissing neemt u bovendien steeds ‘op eigen risico’.

Gebruik deze mogelijkheid dan ook enkel indien er sprake is van een voldoende ernstige wanprestatie en best pas na ingebrekestelling van uw contractspartij. Check zeker ook wat uw overeenkomst hiervoor voorziet en respecteer de contractuele afspraken. De rechter kan immers achteraf nagaan of de beslissing door u rechtmatig werd genomen.

3. Hoe pakt u dit concreet aan?

Zend uw contractspartij voorafgaand een ingebrekestelling waarin u:
- de contractuele tekortkomingen gemotiveerd uiteenzet, bij voorkeur met verwijzing naar de schade (zo mogelijk met een begroting hiervan) die u hierdoor lijdt;
- een laatste redelijke respijttermijn geeft om de werken alsnog (correct) uit te voeren;
- alvast aangeeft dat u overweegt de overeenkomst te ontbinden indien geen gunstig gevolg wordt gegeven aan de ingebrekestelling.
Zend uw contractspartij vervolgens – bij gebreke aan uitvoering binnen de respijttermijn - een kennisgeving waarin u ondubbelzinnig verwoordt dat u overgaat tot ontbinding van de overeenkomst. Doe dit:
- Gemotiveerd: zet de tekortkomingen uiteen, verwijs naar uw eerdere ingebrekestelling en vermeld dat niet aan de respijttermijn werd voldaan;
- met mededeling dat de ontbinding effectieve uitwerking zal hebben drie dagen na ontvangst van het aangetekend schrijven;
- met uitnodiging tot minnelijke tegensprekelijke vaststelling van de gebrekkige werken op een vastgestelde datum en uur (voordat u de werken aan een ander toevertrouwt).
Organiseer tegensprekelijke vaststellingen betreffende de gebrekkige werken,waarbij u dus uw contractspartij uitnodigt aanwezig te zijn, al dan niet in aanwezigheid van een door u gevraagde deskundige.
Zo verzamelt u bewijsmateriaal over zowel (1) de (ernst van de) tekortkomingen van uw contractspartij én (2) de precieze stand van de werken. Dit is handig om nadien financieel af te rekenen (ifv hetgeen werd betaald en rekening houdend met de herstelkosten) en vormt een ijkpunt voor de nadien aangestelde derde-aannemers die de werken komen afwerken.

Indien de aannemer geen medewerking verleent (reageert niet, komt niet opdagen, wenst niet te ondertekenen, etc.), kan u de rechtbank verzoeken om de aanstelling van een gerechtsdeskundige. Dit kan eventueel via een kortgeding procedure.

U kan desnoods ook eenzijdig een deskundige vragen om vaststellingen te doen (buiten de rechtbank om), maar de rechtbank beoordeelt in een eventuele latere procedure naar eigen inzicht welke bewijswaarde zij aan een eenzijdig deskundigenverslag toekent. De bewijswaarde zal o.m. afhangen van de omstandigheden waarin een eenzijdig deskundigenverslag wordt opgesteld en/of van de persoon van de deskundige (bv. een deskundige die ook geregeld door de rechtbank wordt aangesteld).

Voorafgaand aan deze vaststellingen, voert u of een derde- aannemer alleszins best geen verdere werken uit.
Voldoe intussen zelf aan uw schadebeperkingsplicht en voorkom verdere schade op de werf (afsluiting werf, afdekken openliggende delen voor waterschade, etc.)

Paqt Advocaten helpt u graag verder met alle concrete vragen die u hierover hebt.

18-05-2021 Deze nieuwsbrief is louter informatief en dient niet beschouwd te worden als een juridisch advies. Voor uw vragen of een juridisch advies kan u contact opnemen met ons kantoor.