FAQTS – Het effect van het loonakkoord en de loonmarge op uw onderneming uitgelegd in 10 concrete vragen

Het spel van de loonmarge - De loonmarge (ook wel loonnorm genoemd) wordt om de twee jaar vastgelegd voor de privésector (en voor enkele economische overheidsbedrijven). In principe gebeurt dit in overleg door de sociale partners (op basis van een verslag van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven over de maximaal beschikbare marges voor de loonkostenontwikkeling). Zoals u weet hebben de sociale partners dit jaar geen akkoord bereikt, en was het aan de federale regering om de knoop door te hakken.

De federale regering heeft uiteindelijk beslist dat de loonmarge voor de periode 2021-2022, slechts 0,4 % mag bedragen.

Groot jolijt bij werkgeversorganisaties konden we lezen in persberichten. Maar ook de vakbonden spraken van een overwinning met een nettopremie van maximum 500 EUR.

Maar wat betekent die loonmarge nu voor uw onderneming?

1. Is de marge een beperking op mijn bewegingsvrijheid als ondernemer?

Ja, zo kan u het eigenlijk wel zien.

De loonmarge bepaalt hoeveel de loonkosten binnen uw onderneming mogen stijgen (ok rekening houdend met al uw verplichtingen die u van buitenaf worden opgelegd). Het gaat dus niet alleen over de stijging van de loonkosten binnen een sector, of op nationaal niveau, maar effectief binnen uw onderneming. Uw onderneming is hier de juridische entiteit (en dus niet de technische bedrijfseenheid, zoals bij sociale verkiezingen).

Dat betekent dus dat u niet meer dan de opgelegde marge mag toekennen aan uw personeel.

2. Maximaal 0,4% loonkoststijging per jaar?

De loonmarge wordt bepaald voor de volledige periode van twee jaren. Dat is dus 0,4% voor de periode 2021 en 2022, niet per jaar.

De loonmarge heeft betrekking op de totale werkgeverskost. Onder loonkost moet worden begrepen: alle vormen van loon (in geld of in natura), voordelen verworven krachtens de overeenkomst, bijdragen aan sociale zekerheidsregelingen, bestaanszekerheidsregelingen, …

3. Dus ik mag een werknemer niet meer dan 0,4% loonsverhoging geven?

Wel, zo eenvoudig is het niet. De loonmarge wordt niet bekeken per werknemer.

Hoe dan wel? Er wordt gekeken naar de gemiddelde uurloonkost per werknemer uitgedrukt in voltijdse equivalenten, met name:

Teller: Loonkost van alle personeelsleden in de periode

__________________________________________________

Noemer: Voltijdse equivalenten (berekend op basis van reële prestaties)

De verhoging in vergelijking met de vorige periode (2019-2020) mag in de huidige periode (2021-2022) dus niet meer bedragen dan 0,4%.

Eigenlijk is dit een oefening waarvan het resultaat slechts definitief bekend is op het einde van 2021-2022.

Conclusie: een individuele loonsverhoging blijft dus mogelijk op voorwaarde dat de stijging van de loonkost van uw onderneming in haar geheel de marge niet overschrijdt over de twee jaren heen.

4. Hoe verhoudt zich de loonmarge ten aanzien van de indexeringen en de baremieke loonsverhogingen

De loonindexatie (voorzien in bestaande cao’s) en de baremieke loonsverhogingen voorzien in een cao blijven behouden en staan los van de loonmarge. Of met andere woorden: deze vormen van loonsverhoging worden niet meegerekend om de 0,4% te bepalen.

5. Kan ik zelf kiezen hoe ik 0,4% invul in mijn onderneming?

Het is nog te vroeg om daarop te antwoorden.

De paritaire comités kunnen namelijk al een deel of zelfs de volledige 0,4% gebruiken door op sectoraal niveau extra voordelen toe te kennen.

In dat geval heeft u geen enkele eigen invulling meer van de loonmarge. Enkel indien de sector de 0,4% niet volledig benut, is er nog ruimte op ondernemingsniveau om de loonmarge zelf in te vullen.

Bent u te vroeg met uw eigen invulling van de loonmarge, dan riskeert u later toch nog de loonmarge te overschrijden doordat vanuit de sector bijkomende voordelen werden toegekend.

6. Wat riskeer ik wanneer ik de loonnorm overschrijdt?

Indien u de loonnorm (zelfs eenmalig) niet naleeft, dan voorziet de regelgeving een administratieve geldboete van 250,00 Euro tot 5.000 Euro.

Deze geldboete moet vermenigvuldigd worden met het aantal betrokken werknemers, en dit met een maximum van 100 werknemers. Betrokken werknemers zijn alle personeelsleden die bij u tewerkgesteld waren in de periode 2021-2022, zelfs maar voor 1 dag.

7. Wanneer ik medewerkers aanwerf, verhogen mijn personeelskosten. Riskeer ik daarmee een boete?

Gelukkig niet. Dat zou wel een erg verregaande beknotting zijn van uw vrijheid als ondernemer.

Verhogingen van de loonmassa (louter) ten gevolge van de toename van het aantal medewerkers in voltijdse equivalenten, worden niet meegerekend om te bepalen of de 0,4% wordt overschreden.

De noemer van de berekening (zie vraag 3 hierboven) gaat namelijk uit van aantal voltijdse equivalenten op basis van reële prestaties. Een extra personeelslid betekent in principe meer reële prestaties en dus een hogere noemer voor de berekening.

8. Ik wil mijn medewerkers minder laten werken maar zonder loonverlies. Houdt de loonnorm dit tegen?

Die kans bestaat.

Stel uw wekelijkse arbeidsduur daalt van 38u naar 37u. Zonder loonverlies stijgt dan de gemiddelde uurloonkost per werknemer. Het loon voor 38u wordt immers verdeeld over 37u.

Ook deze stijging telt mee in de berekening van de 0,4% over de periode 2021-2022.

9. Kan ik nog een individuele bonus toekennen aan mijn medewerkers?

Ook individuele bonussen worden in rekening gebracht om na te gaan of de loonmarge is overschreden. Daar zal u dus rekening mee moeten houden.

Bestaan er hierover reeds contractuele afspraken, dan dient u deze na te leven, maar riskeert u wel een boete.

In de praktijk worden stelsels van variabele lonen waarvan het systeem van toekenningsvoorwaarden (bv. bonus verbonden aan KPI’s, commissielonen, …) reeds bestond in de vorige referteperiode, getolereerd. Wordt op die basis een individuele bonus toegekend, waardoor de loonnorm wordt overschreden, dan zal volgens de huidige praktijk deze overschrijding niet worden gesanctioneerd.

10. Hoe blijf ik binnen de loonmarge zonder het risico te lopen dat mijn medewerkers bij de concurrent gaan werken aan betere voorwaarden?

10.1 Deze toekenningen vallen buiten de loonnorm

De volgende voordelen worden uitdrukkelijk opgenomen in de wet als voordelen die niet meetellen voor de berekening van de loonmarge (voor zover ze aan de toepasselijke voorwaarden voldoen)

de winstpremie
de uitkeringen in speciën of in aandelen, of deelbewijzen aan de werknemers
de bijdragen gestort in het kader van de sociale pensioenstelsels
de eenmalige innovatiepremies
de consumptiecheque

Ook werkelijke onkostenvergoedingen (kosten eigen aan de werkgever) tellen niet mee.

10.2 Deze toekenningen worden getolereerd.

Naast de wettelijke uitzonderingen, wordt de Loonnormwet in de praktijk op basis van redelijkheidsoverwegingen soepel toegepast.

De interpretatieve nota’s en instructies aan de sociale inspectie tonen aan dat er toch nog wat “marge” is, en laten onder meer volgende mogelijkheden toe:

De collectieve bonussen (niet-recurrente resultaatsgebonden voordelen in de zin van CAO nr. 90) worden uitdrukkelijk vermeld op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg als een voordeel dat niet wordt niet aangerekend moeten worden op de loonmarge
Variabele verloning gekoppeld aan resultaten, voor zover het stelsel al vooraf bestond en de toekenningsvoorwaarden niet wijzigen
Indexeringen van de groepsverzekeringspremies
De toepassing van een upgrade van het loonbeleid bij de indienstneming van een nieuw personeelslid of bij de reorganisatie van arbeidsvoorwaarden;
De harmonisering van de voorwaarden na een overdracht van onderneming in het kader van CAO 32bis
Baremieke verhogingen op basis van een bestaand beleid van gestructureerde loonprogressie aan de hand van vooraf gedefinieerde criteria, zelfs als zijn ze niet opgenomen in een cao.

Datum: 17.05.2021. Deze nieuwsbrief en de bijhorende documenten zijn louter informatief en dienen niet beschouwd te worden als een juridisch advies. Doordat de maatregelen die de overheid neemt, elkaar in een snel tempo opvolgen, is het mogelijk dat de informatie in deze nieuwsbrief intussen achterhaald is. Voor uw vragen of een juridisch advies kan u contact opnemen met ons kantoor.

Wenst u naar aanleiding van deze FAQ maatregelen te nemen binnen uw ondernemingen en/of heeft u bijkomende vragen? Ons team arbeidsrecht staat u graag bij. Neem vrijblijvend contact op om kennis te maken.